Sunday, June 23, 2019

Адыгэ хьалыжъом и Мафэ Сырыфыбг псыкъефэххэм игъэкIотыгъэу ащыкIуагъ

Сырыфыбг. УрысыбзэкIэ ащ «Къушъхьэ фыжькIэ» еджэх. Адыгэхэм чIыпIацIэр дэгъоу ашIэ, псыхъоу Сырыфым нэмыкI лъэпкъхэм «Псыхъо фыжь» раIо. ЗыгъэпсэфыпIэм итеплъэ дахэм идэхэжь.
Къушъхьэпсэу Сырыфым икъэбзагъэ зэбгъашIэ пшIоигъомэ, нэпкъхэм уадэ­кIоен, лъэмыджхэм уатетэу зып­плъыхьан фае. Жьым икъэ­бзагъэ гур къеIэты, кIуачIэу къыпхилъхьэрэр зыдэпшIэжьызэ, нэм ылъэгъурэр гум шъхьапэ зэрэфэхъущтыр зэхэошIэ.


Сырыф псыхъошхор Шъхьэгуащэ хэлъэдэжьышъ, лъагъоу къыгъанэхэрэм уалъымыхъоу цIыфхэм зэIукIапIэ афэхъугъэ чIыпIэхэр зэбгъэлъэгъухэ пшIоигъоу нэм фэплъыщтым зео­гъэушъомбгъу.

ЕгъэжьапIэр

Адыгэ Республикэм зекIонымрэ зыгъэпсэфыпIэхэмрэкIэ и Комитетрэ IофшIапIэу «Руфа-Турымрэ» зэхащэгъэ Iоф­тхьабзэу адыгэ хьалыжъом фэгъэхьыгъэм нэбгырэ 32-рэ щы­зэнэкъокъугъ. ОсэшI купым ипащэу ЛIыхъукIэ Азэмат къызэриIуагъэу, зэнэкъокъум яIэпэIэсэныгъэ къыщагъэлъэгъоным фэшI пэшIорыгъэшъэу зэхэща­кIохэм къыдалъытагъэр макIэп. Хьалыжъор зыхашIы­кIыщт тхьацур нахьыжьэу къа­гъэхьазы­рыгъ.

«Нанэ ихьалыжъу», «МэфэкI хьалыжъу», «Бысымгуащэм ихьалыжъу», «Нысэщэ хьалы­жъу», «Нысэ Iап» зыфиIохэ­рэмкIэ бзылъфыгъэхэр зэнэ­къокъугъэх. Зэхахьэр зезыщэгъэ журналистэу Беданыкъо Замирэ хьалыжъом ехьылIэгъэ пэсэрэ къэбархэр къыIуатэхэзэ, Iофтхьабзэр зэхэщакIохэм лъагъэкIотагъ.

Блащэпсынэ къикIыгъэхэм япа­щэу Отрэщ Симэ мэфэкI Iанэу къыгъэлъэгъуагъэм къэралыгъом иIэшъхьэтет къебгъэ­благъэми щытхъу нэмыкI къэмыхьыщтэу тэлъытэ.

Еджэркъуае къикIыгъэхэм нэрылъэгъу IэпыIэгъухэр гъэшIэгъонэу агъэпсыгъэх. Къуа­джэм ыцIэ дэпкъым тетхагъ Хьалыжъоу агъэжъагъэхэмкIи ячылэ ыцIэ атхи, Iанэм шхыныгъор къытыралъхьагъ.

Чыпэкъо Альбинэ, Хьасанэкъо Мадинэ, Ешэкъо Анжелэ, нэмыкIхэм Еджэркъуаеу якъо­джэ гупсэ щытхъоу къыраIуа­лIэрэр макIэп.

Теуцожь районым иадминистрацие культурэмкIэ игъэIорышIапIэ ипащэ иIэнатIэ зы­гъэцэкIэрэ Теуцожь Марыет куп гъэшIэгъон игъусэр. Пэсэрэ лъэхъаным ашIыгъэ пхъуантэу илъэси 105-рэ зыныбжьым гъо­мылапхъэу дэлъыр итеплъэкIи дахэ. Шхыныгъохэр рызепхьанхэм фытегъэпсыхьэгъэ пхъуан­тэм хьалыжъоми чIыпIэ хэхыгъэ щыриI.


Идэгъугъэ зэлъытыгъэр

Хьалыжъом идэгъугъэ бысымгуащэу Iанэр зыгъэхьазырырэм бэкIэ елъытыгъэми, зэ­хахьэм къыщаIуагъэм мэхьэнэ ин етэты. Тхъум изытет, хьаджыгъэм игъэфедакIэ, фэшъхьафхэм уалъыплъэн фае. МашIоу щыуа­ным кIэпшIыхьащтыри хэушъхьа­фыкIыгъэ Iофыгъохэм ащыщ.

ОсэшIхэр

ЛIыхъукIэ Азэмат, Къуекъо Марыет, ЛIымыщэкъо Рэмэзан, Гъазые Бирамхъан, фэшъхьаф­хэу осэшI купым хэтхэм яеплъы­кIэхэри гум екIух. Археологхэм къагъотыгъэ тарихъ пкъыгъохэм ясурэтхэм атешIыкIыгъэ хьалыжъохэр зэнэкъокъум щагъэ­жъагъэх. Гъазые Бирамхъан къыIуагъэм пащэхэм мэхьэнэ ин ратыщтэу тэгугъэ.

— Шъолъырхэм ямызакъоу, IэкIыб хэгъэгухэм къарыкIы­хэрэ тилъэпкъэгъухэр зэнэ­къокъум хэлажьэхэ тшIоигъу, — къыIуагъ Бирамхъан.

Iофтхьабзэм Израиль, Тыркуем, Сирием, Иорданием къа­рыкIыгъэхэр щытлъэгъугъэх. Ахэри хьалыжъом ехьылIэгъэ къэбархэм ащыгъуазэх. ЛIэуж-
хэр мэфэкIым зэрэзэфищэхэрэм тигъэгушIуагъ.

— Джэджэ районым сыщэ­псэу, тхылъеджапIэм Iоф щысэшIэ, — къытиIуагъ пшъэшъэ ищыгъэу Снежана Галицкаям. — Адыгэхэм сахэт, тызэгъусэу лъэпкъ шэн-хабзэхэм татегущыIэ. Аулъэ Бибэ типащ. Ар зэнэкъокъум хэлажьи, хагъэу­нэфыкIырэ чIыпIэр къызэрэдихыгъэм фэшI тыфэгушIо.

Снежана Галицкаям игуапэу хигъэунэфыкIыгъ мэфэкIым урысхэр, адыгэхэр, нэмыкI лъэпкъхэр зэрэщызэIу­кIагъэхэр. КъэкIощт илъэсым зэнэкъокъум щытхъуцIэ къы­щыдихы шIоигъу.

Ростов хэкум къикIыгъэх зэ­шъхьэгъусэхэу Яна ыкIи Константин Матросовхэр. МэфэкIыр ашIогъэшIэгъон. Сыры­фыбг зыщагъэпсэфынэу Адыгеим къызэкIохэм, тилъэпкъ шэн-хабзэхэри нахьышIоу зэрагъэ­шIагъэх.


Зэфэхьысыжьхэр

Красногвардейскэ районым къикIыгъэ Аджырэ Жаннэрэ Кощхьэблэ районым щыщ Чыпэкъо Альбинэрэ шIухьафтын шъхьаIэу Гран-прир афагъэ­шъошагъ. «Нысэщэ хьалыжъу» зыфиIорэ зэнэкъокъум БрантI Анжелэ апэрэ чIыпIэр къыщыдихыгъ. Хэшх Саидэ «Нысэ Iап» зыфиIорэ зэнэкъокъум ятIонэрэ чIыпIэр къыщихьыгъ. Брагъунэ Сусанэ, Сихъу Светланэ, КIыкI Мирэ, Аулъэ Бибэ, Отрэщ Симэ, Хьаткъо Саидэ, фэшъхьафхэм хагъэу­нэфыкIырэ чIыпIэхэр афагъэшъошагъэх.

Орэдхэр, къашъохэр

— КIэлэеджакIоу Брафтэ Эммэ Гъонэжьыкъо Аскэррэ Мырзэ Дзэпщрэ зэдаусыгъэ орэдэу «Си Адыгеир» дахэу къыIуагъ. Ансамблэу «Пламям» лъэпкъ къашъохэр къышIыгъэх. Беданыкъо Замирэ артист цIэ­рыIоу Андзэрэко Чеслав ыусыгъэ орэдэу «Адыгэ быракъыр» ыгъэжъынчыгъ. Зэхахьэм хэлажьэхэрэр къелъэIухи, орэдыр ятIонэрэу къыIоу зыфежьэм, къыдэшъуагъэх, къыдежъыугъэх. IофшIапIэу «Руфа-Турым» ипащэу Бибэ Мурат, археолог цIэрыIоу Тэу Аслъан, Адыгэ Хасэм итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан, нэмыкIхэри мэфэкI зэхахьэм къыщыгущыIагъэх, Iофтхьабзэр адыгэ джэгукIэ аухыгъ.

Сахьидэкъо Нурбый

adygvoice.ru


No comments:

Post a Comment